Blog

Yazar: Setenay Demir

Sürdürülebilir ekonomik ve sosyal kalkınma projeleri, toplumların refahını artırmak, kaynakları korumak ve gelecek nesiller için daha iyi bir dünya bırakmak için kritik öneme sahipler. Ancak yıllar boyu etkisini sürdürerek, başarılı iyi uygulama örnekleri haline gelecek fikirleri hayata geçirmek ve toplumlar üzerinde pozitif ve kalıcı bir etki bırakmak için bir arada düşünülmesi gereken temel taşlar mevcut.

Katılımcı Yaklaşım

Sürdürülebilir nitelikleriyle öne çıkan projelerin ortak noktalarından bir tanesi yerel toplumun ihtiyaçlarına ve beklentilerine odaklanmalarıdır. Katılımcı bir yaklaşım temel düzeyde hedef kitleyi benimsemek, yerel halkın projeye dahil olmasını ve karar alma süreçlerine katkı sağlamasını anlamına gelmektedir.

Grameen Bank örneği, Bangladeş’te yoksul kadınlara mikrokredi sağlama konusunda öncü bir rol oynayarak bugün 81 ülkede faaliyet gösteren başarılı bir sosyal girişimcilik örneği olarak karşımıza çıkmaktadır. 1973 yılında yerel düzeyde faaliyete geçen bu modelle, mikrokredi alacak bireyler, kendi işlerini kurarak topluluklarını destekleme şansı bulmakta. Katılımcı yaklaşım mantığıyla geleneksel gelir modelleri içerisinde yer bulamayan kitlenin başarılı analiziyle hayata geçirilen Grameen Bank modeli, yerel toplulukların ihtiyaçlarına odaklanarak onların ekonomik kalkınmasına yardımcı olmaya devam ediyor.

Çok Paydaşlı İş Birliği

Sosyal ve ekonomik kalkınma projeleri genellikle farklı paydaşların bir araya gelmesini gerektirir. Bu sebeple, kamu, özel sektör, sivil toplum kuruluşları ve yerel liderler gibi çeşitli paydaşların iş birliği yapması ve ortak hedeflere odaklanması önemlidir.

Küresel uzmanların değerlendirmeleri ışığında son on yıldır sürdürülebilirlik lideri olarak anılan Unilever sürdürülebilirlik konusunda farklı paydaşlarla iş birliği yaparak sosyal ve çevresel etkileri azaltmayı amaçlıyor. Ürünlerin üretiminden tüketici kullanımına kadar olan süreçte, tüm paydaşları bu sürece dahil ediyor. Unilever, 190’dan fazla ülkede satılan ürünleri ile her gün 2,5 milyar tüketiciye ulaşan küresel bir ticari marka olmanın yanı sıra mevcut sürdürülebilirlik hedeflerinin ötesini anlamak ve paydaşlarının görüşlerini almak amacıyla küresel araştırma raporları oluşturuyor. Unilever’in değer zincirindeki 276 kilit paydaşın yanı sıra dünya çapındaki 40 bini aşkın çalışanının dahil edildiği araştırma sonuçları gelecekte odaklanması beklenen öncelikleri ortaya koyuyor. Unilever, benzeri araştırmalarla Sürdürülebilir Yaşam Planı kapsamında %100 sürdürülebilir tarım, 1 milyar insanın yaşamını iyileştirme ve alt marka gruplarının çevresel ayak izlerini %50 oranında azaltma gibi hedeflerle sektör paydaşlarının yanı sıra tüketicilerinin de sürdürülebilirlik konusunda katlı sunmaları için çok paydaşlı misyonlar geliştiren başarılı bir örnek olarak liderliğini koruyor.

Sürdürülebilirlik Odaklı Planlama

Projelerin sadece kısa vadeli değil, uzun vadeli etkilerini de göz önünde bulundurmak önemlidir. Sürdürülebilirlik kavramı her ne kadar on yıldır hayatımızda olsa ve çeşitli kavramlarla bir arada kullanılsa da kaynakların dengeli bir şekilde kullanılması, çevresel etkilerin minimize edilmesi ve ekonomik etkinliğin korunması anlamına gelir.

Costa Rica, son yıllarda sürdürülebilir enerji kullanımı için hedefler belirleyerek yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı altyapı oluşturma konusunda dikkat çekiyor. Kosta Rika Sürdürülebilir Gelişme Endeksi sıralamasında ilk sırada yer alan, ortalama yaşam beklentisinde ABD’yi geçen dikkate değer bir ülke. 2021 yılında, Kosta Rika’da üretilen elektriğin %100’e yakını hidroelektrik, jeotermal, rüzgâr, biyokütle ve fotovoltaik gibi yenilenebilir kaynaklardan sağlanmış; bu da ülkeyi doğasıyla uyumlu bir ilişki içinde konumlandırmıştır (IEA, 2023). Sosyal ve ekonomik kalkınmayı destekleyen yenilenebilir elektrik üretimine duyulan ihtiyaç, enerji kooperatiflerinin yenilenebilir enerjiyi sürdürülebilir bir şekilde üretmesi ve dağıtması sayesinde iş birliği yoluyla başarılı bir şekilde karşılanmaktadır. Endüstriyel enerji üretimine alternatif olarak kooperatif yapısını benimseyen ülke kesintisiz, güvenilir elektrik sağlanması ve çevresel sürdürülebilirliğe öncelik veren hizmet sunumu ile 104.000 ortağının refahını artırıyor.

Kaynak Yönetimi

Projelerin başarısı, kaynakların etkin ve verimli bir şekilde yönetilmesine bağlıdır. Finansal kaynakların yanı sıra insan kaynaklarının, doğal kaynakların ve zamanın akıllıca kullanılmasını içerir.

Amsterdam, şehir planlamasında sürdürülebilir su yönetimini benimseyerek yağmur suyunun geri kazanılması ve kullanılması konusunda öncü bir rol oynuyor. Bu yaklaşım, su kaynaklarını verimli bir şekilde kullanmayı ve suyun sürdürülebilirliğini sağlamayı amaçlıyor. Amsterdam mimari çözümler ile de ekolojik kent olma yolunda emin adımlarla ilerliyor. Sürdürülebilirlik her alanda dikkate alınıyor ve günden güne gelişirken doğal kaynak kullanımı ve bilinçli tüketim konusunda stratejik hedefleri ve başarılarıyla dikkat çekerken nüfusuna dünyanın en temiz su kaynaklarını sunuyor.

Değerlendirme ve Ölçüm

Proje sürecinin her aşamasında etki ölçümü yapmak ve sürekli değerlendirme yapmak başarıyı garantilemede önemlidir. Eksiklikleri belirlemek ve projenin hedeflerine ulaşmasını sağlamak için stratejileri ayarlamak sürdürülebilirlik ilkesini yakalamak için önemlidir.

BM’nin Millennium Kalkınma Hedefleri girişimi, dünya çapında sosyal ve ekonomik gelişmeyi ölçmek için bir çerçeve oluşturdu. Bu hedefler, ilerlemenin izlenmesini ve projelerin etkisini değerlendirmeyi sağlayarak başarıyı ölçmeye yardımcı olabilecek önemli kriterle olduğundan; proje fikirleri hayata geçirilirken dikkate değer, uygulamayı ve ölçmeyi kolaylaştıran önemli kriterle sunarak başarı şansını artırmaktadır.

Yazar: Berika Özben

Dünya genelinde çevresel sorunlarla mücadelede etkili bir araç olarak öne çıkan emisyon ticaret sistemlerinin sayısı her geçen gün artmaktadır. 2021 yılında Avrupa Yeşil Mutabakatı çerçevesinde gözden geçirilen Avrupa Birliği Emisyon Ticaret Sistemi (AB ETS)’nin amaçlarından birisi, diğer ülkelerde benzer karbon rejimlerinin oluşmasını teşvik etmektir. Sınırda Karbon Düzenlemesi Mekanizması’nın, AB’ye ihraç edilen ürünlere uygulanacak olması ve etkin bir karbon rejimine sahip olan ülkelerin Sınırda Karbon Düzenlemesi Mekanizması’ndan muaf tutulacak olması, gelecek yıllarda dünya genelinde emisyon ticaret sistemlerinin sayısının artmasına yol açacaktır. Bu yazıda, özellikle AB ETS’nin işleyişini ele alarak küresel sürdürülebilirlik çabalarına nasıl katkıda bulunduğunu ve Türkiye’ye olan etkilerini inceleyeceğiz.

AB Emisyon Ticaret Sistemi

2005 yılında kurulan AB ETS, AB’nin iklim değişikliği ile mücadelesinde kullandığı en önemli enstrümanların başında yer almaktadır. AB emisyonlarının yaklaşık %40’ını kapsayan ETS’de uygulanan karbon sınırlandırması ve ticareti (cap and trade) sayesinde, özellikle enerji yoğun endüstrilerin rekabet gücüne zarar vermeden düşük emisyonlu sistemlere geçilmesi ve Paris İklim Antlaşması’nın belirlediği 1,5 derece hedefine ulaşılması amaçlanmaktadır.

AB Emisyon Ticaret Sistemi’nin İşleyişi

ETS sera gazı salımını azaltmaya yönelik piyasa temelli bir “cap and trade” sistemidir. İşleyiş aşamaları şu şekildedir:

1. Emisyon Sınırı Belirleme (Cap): İlk adım, belirli bir bölgedeki toplam sera gazı emisyonları için bir sınırlama veya üst limitin belirlenmesidir. Bu limit genellikle bir yıllık dönem için belirlenir ve zaman içinde azaltılır.
2. Emisyon İzinleri (Allowances) Dağıtımı: Belirlenen emisyon sınırının altında kalmayı taahhüt eden şirketlere sera gazı emisyonu için belli bir kota (tahsisat) verilir. Her bir kota, sistemdeki ETS’ye tabi şirketlere bir ton CO2 eşdeğerinin küresel ısınma potansiyeline denk gelen sera gazı salma hakkı vermektedir ve bu kotalar ticari bir değere sahiptir.
3. Ticaret (Trade): Şirketler, sahip oldukları emisyon kotalarını kullanarak emisyonlarını gerçekleştirebilirler. Eğer bir şirket emisyonlarını belirlenen sınırdan daha düşük bir seviyede tutarsa, fazla kotaları satar. Eğer emisyonlarını sınırdan daha fazla yaparsa, eksik kotaları satın almak zorundadır.

Bu süreçte, her yıl belirlenen üst sınır lineer azaltma faktörü (LRF) ile azaltılır. LRF ile iklim hedefi arasında doğrudan bir ilişki vardır. LRF ne kadar yüksekse, emisyonların o kadar düşmesi beklenir.

Yazar: Esin Özdemir

İletişim tarihi iletişim araçları ile sınıflandırılarak alıcı- verici ve iletilen bilgi şeması ile açıklanırken 1950lerde çocukluğunu tam bir şiddet sarmalında geçiren Dr.Marshall Rosenberg başka bir ihtiyaç ile iletişim alanına yaklaştı. İhtiyacı yaşadığı şiddeti çözebilmek ve bu sarmaldan nasıl çıkılabileceğinin yöntemlerini araştırmaktı. İnsanların neden birbirine şiddet gösterdiğini anlama istek ve ihtiyacı Rosenberg’i klinik psikoloji alanında doktora yapmaya kadar götürdü. Şiddetin dil, düşünce ve iletişim tarzımızla olan ilişkisini ele alarak şiddetsiz iletişimin yöntem ve araçlarını araştırdı.

Rosenberg’in araştırmaları sonucunda oluşturduğu Şiddetsiz İletişim Yöntemi ilk olarak 1960larda Amerika’da ırk çatışmalarına barışçıl çözümler bulmak için çalışan gruplarla paylaşıldı. Kurduğu Şiddetsiz İletişim Merkezi hala çalışmalarına devam ediyor.

Dünya tarihi, insanlık tarihinin başından beri birbiri ile anlaşmaya çalışan, ortak zeminde buluşmayı hedefleyen ancak tüm bu çabalara rağmen çatışan, insan ve topluluk hikâyeleri ile dolu. Çatışmaların nedenleri tarihi dönem, coğrafya, kültür ve amaca göre değişse de çözümleri ortak bir zeminde buluşmayı gerektiriyor. Oren Jay Sofer ise Bilinçli ve Şiddetsiz İletişim kitabında toplumlarla birlikte gezegenimizde topyekûn bir iyileşme ihtiyacından bahsediyor. Sofer İyileşmenin bireylerin arasındaki iletişimi iyileştirmek ve iyileştirilen iletişimde ise şiddetsizliği başarmaktan geçeceğini savunuyor. Peki, hayatımız boyunca, bebekliğimizden itibaren öğrendiğimiz ve kullandığımız iletişim yöntemlerimiz nasıl değişebilir? Değişebilir mi?

Sofen’e göre iletişimde şiddetsizliği başarmanın öncelikli koşullarından ilki kendi düşüncelerimizi, bakış açılarımızı ve duygularımız yeterince tanımamız. Bu noktada Sofen, iletişim kurarken sık sık kullandığımız kelime ve kalıpları hangi motivasyonla ve duygu ile kullandığımızı anlamanın değişimin başlayacağı noktayı bulmak açısından önemli olduğunun altını çiziyor.

Sofen’in kitabını okurken aklıma kazınan cümlelerinden biri şu oldu: “Daha çok samimiyetle daha az kelime kullandığımızda daha çok açıklık ve güce sahip oluruz.” Yazar nasıl bir güçten bahsediyor diye düşünürken gözümün önüne iş hayatımdaki bazı deneyimlerim geldi. Çalıştığım bir iş yerinde ekip arkadaşlarım arasında bir psikolog arkadaşım vardı. Hepimize aynı şeyi söylese de her konuştuğunda kelimeleri sanki bana sarılıyor gibi gelirdi. Hayatın çok zor bir yüzüyle karşılaşan insanlarla yaptığım duygu yükü ağır görüşmelerden çıktığımda bu arkadaşımın, belki bir kahve arasında yaptığımız beş dakikalık sohbetlerde bile gücümü arttırdığını hissederdim. Diğer yandan kelimelerin ve söylenme biçimlerinin ne kadar acı yaşatabileceğini, bir insanın sırtına ne kadar büyük yükler yükleyebileceğini mutlaka deneyimlemişizdir. Düşündüm de kimlerin bizde hangi yükleri bıraktığını ya da kimlerin yükümüz azalttığını elbette hatırlıyoruzdur. Ancak bizim kimlerde hangi yükleri bıraktığımızı bilmek ya da tahmin edebilmek oldukça zor.

Şiddetsiz İletişimde elbette kullandığımız kelimeler, ne amaçla kullandığımız ve nasıl söylediğimiz önemli. Ancak deneyimlerime baktığımda tüm bu anlatım biçimi ve yöntemlerin şiddetsiz ve bilinçli bir iletişim için yeterli olmayacağını söyleyebilirim. Yine eski bir deneyimimden bahsetmek isterim. Çalıştığım bir ofiste aynı katta bulunan yöneticimle ekip olarak iletişim zorlukları yaşıyorduk. Aslında yöneticim her zaman kapısı çalışanlarına açık olan, gerektiğinde çalışanlarına vakit ayıran ve konuşma biçimi konusunda farkındalığa sahip biriydi. Biz de ekip olarak yöneticimizle haftalık toplantılar yapıyor, işler sırasında yaşadığımız sorunlardan bahsediyor ve destek olmasını istiyorduk. Ancak toplantılarda bir türlü sorularımızın cevabını alamıyor ve yaşadığımız sıkıntıları çözemiyorduk. Bir süre sonra iletişim yöntemimizi değiştirmeye karar verdik. Toplantılarda konuştuğumuz konuların yanı sıra toplantı çıkışında kendisine yaşadığımız sorunları yazılı olarak ilettik ve şaşırtıcı bir şekilde beklediğimiz tüm yönlendirmeleri alabildiğimizi fark ettik. Sorun yöneticimizin bize ayırdığı zaman içerisinde -muhtemelen zihninin yoğun olması sebebi ile- bizim ondan beklediğimiz biçimde dinleyememesiydi. Oysa ilettiğimiz yazılı metini hazır olduğunda okuyor ve beklediğimiz yönlendirmeleri yapabiliyordu.

Bu deneyimden yola çıkarak dinleme alışkanlığının kalitesinin yetersiz olmasının iş hayatında iletişimi ne kadar zorlaştırabileceğini söyleyebilirim. Bu anlamanın en kolay yolu işin yapılıp yapılamadığı ya da çalışanların yorumları olabilir. Ancak günlük hayatta iletişim kurarken, bizim etkili dinleme konusunda yeterli olup olmadığımız sorusu cevaplaması daha zor bir soru olabilir. Sofen ve Rosenbeg’in kitaplarında farklı zamanlarda ortak bir konunun üstüne bu kadar durmasının altında bu sorunun zorluğu yatıyor olmalı.

Oren Jay Sofer etkili bir diyalog oluşturmak için bilinen etkili iletişim anlatılarından farklı ve yalın bir çerçeve çiziyor. Etkili bir diyalog kurmanın aşamalarını şöyle sıralıyor:

• Mevcudiyetle ilerleyin.

• Merak ve özenden yola çıkın.

• Önemli olana odaklanın.

İlk aşama olan mevcudiyet; istikrarlı bir bilinç ve farkındalıktan oluşuyor. Eğer etkili iletişim eğitimlerine kariyerimizin bir döneminde denk geldiysek bazı klasik kalıpları biliriz. Karşımızdaki kişi konuşurken dinlediğimizi göstermek için kullandığımız kalıplar hatta vücut dili belki de artık otomatik bir şekilde kullandığımız yöntemler haline gelmiştir. Oysa Sofer’ın ilgilenmemizi istediği temel kabiliyet “anda kalabilmek” ve o andaki “bizin” farkında olabilmek. Biz bu iletişimi neden ve ne amaçla gerçekleştiriyoruz? Neden anlatıyoruz ve tabi ki neden dinliyoruz?

İkinci aşama olan merakla ve özenden yola çıkma ise başlangıç niyetimize odaklanıyor. Sofer’e göre niyetimiz bir diyaloğun etkisini ve gidişatını belirleyebilir. Bir diyalogda niyetimiz anlattığımız ile aynı yönde değilse muhtemelen anlattıklarımızın yanı sıra vücut dilimiz başka bir konuşma yapıyor olacaktır. Özellikle çatışma çözümlerinde bu aşama iletişimin tüm tonunu değiştirebilir.

Üçüncüsü ise neyin önemli olduğuna odaklanma aşaması. Bu aşama Sofer’a göre iletişimin varacağı yeri belirler. Üçüncü aşamada fikir, duygu, ihtiyaç ve talep bileşenlerini ayırt etmek ve birleştirmek üzerine çalışır. Bu yönü ile Rosenberg’in çalışmalarına atıfta bulunduğunu söyleyebiliriz.

Bilinçli ve Şiddetsiz İletişim Yöntemi hayatımızdaki tüm ilişkiler için bize yeni bir yol haritası çiziyor. Elbette tamamını bir metinde toparlamak mümkün olmayacaktı ancak başlıktaki sorumuza dönecek olursak belki de yeni bir dil öğrenmek yerine unuttuklarımızı öğrenip doğamıza dönüyoruz diyebiliriz.

Kaynakça

1. Oren Jay Sofer, Bilinçli ve Şiddetsiz İletişim: Ne Demek İstiyorsan Onu Söyle

Marshall Rosenberg, Şiddetsiz İletişim bir Yaşam Dili

Marshall Rosenberg. Çatışma Ortamında Barış Dili

https://www.cnvc.org/

Yazar: Berivan Çite

Günümüz dünyasında çocuk haklarına dair çalışmalar yürüten pek çok sivil toplum kuruluşunun ya da ilgili kurumların özellikle son zamanlarda “çocuk koruma” ve “çocuk güvenliği” kavramlarını gündemlerine alarak politikalar, rehberler ve davranış kuralları geliştirdiğini söylemek yanlış olmayacaktır. Öznesi çocuk olan tüm kurumların, çalışmalarında çocukları korumakla yükümlü olması ve de herhangi bir riski oluşturmaması bu kavramları gündemlerine almaları bakımından anlaşılır ve de olması gereken bir düşüncedir. Kurumlar çocuklara yönelik çalışma yürütürken, faaliyetleri çocukları korumalı, herhangi bir zarar vermemeli ve bir risk oluşturmamalıdır. Bu yazıda; çocuklara yönelik faaliyetler yürüten kurumların çocuk hakları ihlallerinin önlenmesi adına sorumluluk ve yükümlülük ayrışmasından ortaya çıkan çocuk koruma ve çocuk güvenliği kavramlarının yolculuğu üzerine küçük bir bakış açısı sunulmaya çalışılmıştır.

“Sorumluluk mu? Yükümlülük mü? Yoksa her ikisi midir?” Çocuk koruma kavramı, “Çocuk kimdir?” sorusu ile yakından bağlantılıdır. Çünkü, öncelikle korunması gerektiği düşünülen bu öznelerin kim oldukları, neden korunmaya muhtaç olduklarını anlamak gerekir. Tarihsel süreç bizlere, çocuk hak ihlallerine yönelik çocukların korunması için birtakım eylemler yapılması gerektiğini ve tıpkı biz yetişkinler gibi çocukların da “kimdir sorusu” na cevap niteliğinde bir birey olduklarını göstermiştir. Dünyada yaşanan savaşlar ve krizler sonucunda kazanılan insan hakları mücadelesi ardından zorunlu bir ihtiyaç olarak çocuk hakları süreci inşa edilmeye, görünür olmaya başlanmıştır. Elbette bu tasarım süreci çocukların yani bireylerin yaşama ve gelişme şeklindeki temel haklarının ihlali ile karşı karşıya kalmalarıyla gündeme gelmiştir. Bu sebeple de çocuk koruma kavramsal olarak burada hakları ihlal edilen bireylere yönelik acil bir müdahale şeklinde gelişmiştir. Ancak herhangi bir riskin, zararın ya da telafisi olmayacak bir eylemin önlenebilir olması yani hiç gerçekleşmemesi için yapılan her türlü eylem de bir korumadır. Korumanın bir parçasıdır ve çocuk hakları ekseninde çocuk koruma tanımı buradan da yola çıkarak; herhangi bir riskin, tehlikenin ya da hak kaybının oluşmaması adına yapılacak her türlü önleyici eylemi ifade etmelidir.

Her koşulda çocuklar için en doğru kararın verilmesini simgeleyen çocuğun yüksek yararı ilkesi gereğince çocuk hakları eksenli kurulamayan sistemler, ihtiyaç duyulan doğru bir bilinci geliştiremeyen toplumlar ve de kurumlar riskleri önleyemez, tehlikeleri ortadan kaldıramaz ve böylece çocukların kaybettikleri hakları telafi edemezler. Bu durumda da koruma kavramı müdahale edici boyutu ve iyileştirici boyutu ile acil olarak devreye girer. Bununla birlikte önleyici fonksiyonu için de yaşanılanların bir daha gerçekleşmemesi adına önlemleri belirler, politikalar üretir. Çocuk korumanın bahsettiğimiz bu boyutunun görünür olması dünyada yaşanılan büyük savaşlar ve krizler ile başlamış ve de modern çağlarla çocuk hakları kazanımı ardından bahsettiğimiz seviyeler ile devam etmiştir ve de etmektedir. Bir başka ifadeyle çocuk koruma tarihin tüm zamanlarında vardı fakat bir birey olarak çocuğun dikkate alınarak korunması maalesef ancak ve ancak modern çağların başlangıcı ile mümkün olabilmiştir. Günümüzde yaşanılan krizler sonucunda da sorumlu kurumların yanı sıra pek çok sivil toplum kuruluşunun çocuklara yönelik çalışmaları artmıştır. Saha çalışmaları yürüten kamu ya da bağımsız kurumlar bu faaliyetlerini gerçekleştirirken en temelde hiçbir çocuğun zarar görmeyeceğini temin etmeli, çocuk hakları ekseninde, tüm çocukların haklarını güvence altına almalıdırlar.

Peki çocukları korumak kim/kimlerin sorumluluğundadır? Çocukları korumak devletlerin, ebeveynlerin ve toplumdaki tüm yetişkinlerin sorumluluğu ve yükümlülüğüdür. 1989 tarihli Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Antlaşması’nda belirtilen çocuk hakları (UNCRC) bugün dünyada hemen hemen tüm ülkelerin katılımı ile imzalanmış olunan tek sözleşmedir. Bu bakımdan ülkeler kendi çocuk koruma sistemlerini iç hukuklarında düzenlerken Çocuk Hakları Sözleşmesini dikkate almalıdırlar ve uygulamalıdırlar. Her koşulda çocukları koruyan, yüksek yararına göre harekete geçen, ayrıştırmayan ve de çocukların katılımını gözeten haklarla çalışmalıdırlar. Tam da bu sebeple çocuk haklarının şemsiye ilkeleri olarak bilinen bu haklar diğer hakları da koruması altına alır. Az önce de ifade ettiğimiz gibi bu haklar; sağlıklı yaşama ve gelişme, ayrımcılığa uğramama, yüksek yarar ve çocuk katılımıdır. Gerçek bir çocuk koruma da çocukların bu haklara erişmesi ile mümkün olabilir. Yani biz yetişkinler ve kurumlar herhangi bir zarar oluşmadan çocukların korunması için çocukların haklarına erişmelerini sağlamalıyız. Böylece onların en temelde sağlıklı ve güvenli bir şekilde yaşamaları için sorumluluklarımızı yerine getirmiş oluruz.

Çocukları korumak ve çocuk güvenliğini sağlamak birbiri ile çok karıştırılabilecek ve de iç içe geçmiş iki kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. Birbirinden ayrı düşünmek zor da olabilir. Bu yüzden çocuk korumayı şöyle düşünebiliriz. Çocuk koruma kavramı çok büyük evrensel bir kümeyse çocuk güvenliği de bu evrensel kümenin içerisinde yer alan, onunla bir kesişim kümesi oluşturan bir alandır. “Child safeguarding” olarak uluslararası literatürde yer alan ve Türkçeye çocuk güvenliği olarak çevrilen bu kavram yeni yeni gelişmektedir. Tam da bu sebeple çocuk koruma kavramından farklı düşünülmesi kurumsal kapasite ve toplumsal farkındalık ile de mümkün olacaktır. Elbette bu iki kavramın ayrıştığı durum kurumların sorumluluk alanlarının belirlenmesi ile ortaya çıkmıştır. Çocuklarla çalışma yürüten kurumların çocuk haklarını koruma ve herhangi bir zarar görmemesi ise bu iki kavramın temelindeki olgudur. Öyleyse Çocuk Hakları Sözleşmesine göre; çocuk hakları, çocuk koruma vb. alanlarda çocuklarla ya da çocuklara yönelik çalışma yürüten tüm kurumlar, kurumların temasta olduğu kişilerin refakatinde bulunan çocuklar için güvenli olacak şekilde bir çalışma yürütmeyi taahhüt etmelidir.

Çocuk hakları alanında, çocuklarla ya da çocuklara yönelik çalışan kurumların;

• Etkinliklerinde ve çocukların dâhil olduğu çalışmalarında tüm çocuklara eşit fırsat sağlamayı taahhüt etmesi,

• Projelerini ve etkinliklerini çocuğun yüksek yararını gözeterek; yaşamı, hayatta kalması ve gelişimine uygun olacak şekilde planlamayı ve uygulamayı taahhüt etmesi,

• Bir çıkar çatışması olduğunda çocukların ihtiyaçlarını üstün görmesi,

• Çocukların hayatında ebeveynlerin, ailelerin ve diğer bakım sağlayıcıların önemini kabul etmesi,

• Çocukların çocuk katılımını mümkün kılacak şekilde, karşılıklı saygıya dayanan diyalog yoluyla bilgilendirilmesini temin etmeyi,

• Tüm çalışmalarında çocuğun korunmasını yaygınlaştırmayı temel politika olarak belirlemesi gereklidir.

Bahsedilen bu ilkelerin ya da politikaların çocuklarla çalışma yürüten kurumların; çalışmalarının içeriklerini yani programlarını, insan kaynaklarını ve saha faaliyetlerini çocukların güvenliğini sağlayarak ve de önceleyerek oluşturmalarına “çocuk güvenliği” denilmektedir. Çocuk Güvenliği ilkelerine, benimsenen yaklaşımın oluşmasına da “Çocuk Güvenliği Politikası” denilmektedir. Ancak çocuk güvenliği tüm organizasyon boyunca çalışır ve sadece programlar, projeler veya insan kaynakları ile ilişkili değildir. Koruma ve riski azaltma düşüncesi, bir çalışan veya gönüllünün işe alımından bir ortak seçmeye, bir faaliyet yürütmeye ve bir program veya diğer kurumsal faaliyetleri tasarlamaya ve uygulamaya (promosyon ve bağış toplama gibi) kadar yapılan her şeye dahil edilmelidir. Bu durumda her türlü ihmal, istismar ya da şiddetin olma ihtimali ya da olması halinde yapılan önleme ve müdahale olarak tanımlanan çocuk koruma kavramı burada bir karışıklık yaratabilir. Bu açıdan çocuk koruma kavramının genel bir küme oluşturduğu belirtilebilir. Ancak doğrudan çocuklarla çalışma yürüten kurumların kendi sınırları içerisinde çocukları tehlikeye atabilecek kasıtlı ya da kasıtsız her türlü eylemi önlemesi ya da her türlü eyleme müdahalesi bize çocuk güvenliği kavramını vermektedir. Çocuk güvenliği kavramı bu sebeple çocuk koruma kavramıyla belli noktalarda kesişip veya birleşmesi dolayısıyla iç içe geçmiş bir durumdadır.

Kendi sınırları içinde yürütülen bir program ya da bir çalışmanın ne olduğu, bu çalışmanın kimlerle yürütüldüğü ve nerelerde yapıldığı önceden belirlendiği için bu çalışmadaki en küçük bir endişe çocuk güvenliği olarak tanımlanır. Diğer yandan tesadüfen tanıklık edilen bazı olaylar da bizleri çocuk güvenliği ve çocuk koruma kavramlarına götürebilir. Örneğin, yolda yürürken bir çocuğun mendil sattığına tanıklık edilmesi bize çocuk koruma kavramını verir ve yetişkin olarak bu durumla ilgili bir bildirim zorunluluğu doğar. Ancak çocuğun dışarıda olması güvenliği bakımından da endişe yaratan bir durumdur. Bu sebeple yetişkin bildirimi yapmalı ve çocuğu korumakla yükümlü kamu kurum yetkililerinin gelmesini beklemelidir. Bu örnekten yola çıkarak denilebilir ki çocuklar için doğrudan bizim veya bir kurumun çalışma içinde olmadığı endişe yaratabilecek durumlar çocuk koruma olarak tanımlanabilir. Diğer taraftan bir sivil toplum kuruluşunun saha çalışması yürüttüğü bir durumda çocuklar için kurulan atölyelerin fiziksel olarak uygun olmamasından dolayı ortaya çıkan riskler çocuk güvenliği olarak tanımlanır. Örneğin masaların çocuk boylarına uygun olmaması ya da çocuk dostu materyal içermemesi vb. gibi. Aynı zamanda bir diğer taraftan herhangi bir istismar durumu da çocuklara yönelik çalışma yürüten kurumlar bakımından kurum sınırları içerisinde çocuk güvenliği konusudur ancak bu istismarın hukuki boyutunun devreye girmesi yani ilgili hukuki otoritelere bildirilmesi artık çocuk koruma kavramının sınırlarına bırakılmıştır.

Bu durumda daha önce de ifade ettiğimiz gibi çocuk koruma çok daha genel ve büyük bir kümeyi, çocuk güvenliği ise daha sınırlı bir kümeyi kapsamaktadır. Bazen bu kümeler iç içe geçebilir ya da birlikte de çalışabilirler. Çocuk koruma doğrudan kamunun ya da devletlerin sorumluluğu olarak da tanımlanabilir. Ancak yukarıda belirtildiği üzere yurttaş olarak bildirim yükümlülüğü doğan noktalarda bu görev için eşgüdüm gereklidir ve de zorunludur. Ancak doğrudan kendimizin veya kurumumuzun içinde bulunduğu bir çalışmada herhangi bir endişe riski olması durumu öncelikle bizim veya kurumumuzun sorumluluğudur ve bu bize çocuk güvenliği tanımını vermektedir. Olası bir vakada bu endişelerin gerçekleşmesi halinde kamunun, ilgili otoritelerin ve dahil olması gerekli yerlerde de çocuk korumanın devreye girmesi gerekir. Çünkü olay çocuk güvenliğinin sağlanması aşamasından daha ileri bir boyuta taşınarak çocuk korumanın devreye girmesini gerektirmektedir.

Kurumlar çocuk korumadan doğan yükümlülüklerden dolayı bir çocuk güvenliği politikası ve davranış kuralları geliştirirler. Böylece o kurumda çalışan herkes bu politika metnini bilir ve davranış kurallarına hâkim olur. Herhangi bir ihlal edilme durumunu herkes gözlemler ve bildirebilir. Bu rehber ve kurallara çocuklar da çocuk dostu şekilde erişir ve onlar da kurumdan kendilerine doğru zarar verici bir davranış, eylem ya da eylemsizlik geldiğinde bunu fark edebilir, tanımlayabilir ve bildirebilirler. Şikâyet ve geri bildirim mekanizmaları, odak kişi bildirim sistemleri, mektup kutuları, telefon hatları vb. araçlar kullanılan bildirim metotları arasında yer almaktadır. Bu yazının sonuna gelirken şunu da söylemek önemli olacaktır. Bahsettiğimiz tüm bu süreç elbette çocuk hakları yaklaşımı ile mümkün olabilir. Yetişkinler ve kurumlar kendi çalışmaları içerisinde çocuk hakları ekseninde çalıştığını ve çocuklar için bir risk oluşturmayacağını, zarar vermeyeceğini bu belgeler aracılığıyla yazılı hale getirmiş olur ve imzalar. Böylece çocuk koruma kavramı tüm kurumsal ya da toplumsal boyutta benimsenir, doğru bir bilinçlendirmeyi geliştirir ve haklar kaybedilmez, kazanılır. Bir sonraki yazımız çocuk güvenliği politikası ve davranış kurallarının nasıl hazırlanacağı üzerine bir boyut sunmaya çalışacaktır.

Yazar: Cansu Kızılkaya

Environmental International”da yayınlanan çalışmaya göre, Hollanda’da insan kanında plastik varlığını analiz eden bir metot geliştirildi. Bu metot ile 22 sağlıklı bireyde gerçekleştirilen çalışmalar sonucunda 17 kişinin kanında 4 yaygın mikro-plastik türü tespit edildi.

Tükettiğimiz plastik ambalajlı gıdalarla, okyanuslarda plastik kirliliğine maruz kalan canlılar aracılığıyla, kozmetik – bakım malzemeleri, kıyafet gibi günlük hayatımızda sıklıkla kullandığımız eşyaların içerdiği mikro plastikler sebebiyle haftada ortalama 1 kredi kartı boyunda plastik tükettiğimize önceki blog yazımda değinmiştim. Hayatımızın her alanında var olan plastikler artık sadece bedenlerimizde dolaşmakla kalmıyor, kanımızda da bulunuyor.

Araştırmalar kapsamında gönüllülerden alınan numunelerin yarısı, yaygın olarak içecek şişelerinde kullanılan PET plastik, üçte biri gıda ve diğer ürünleri paketlemek için kullanılan polistiren içerirken kan örneklerinin dörtte biri, plastik torbalarının yapıldığı polietilen içeriyordu. Örneklerden bazılarının ise birden fazla çeşit plastik içerdiği bulgular arasında yer alıyor.

Günlük hayatın her alanında plastik kullanımı bu denli yaygınken ve bir insanın ömrü boyunca ortalama 20 kg plastik tükettiği ortaya koyulmuşken aslında kanımızda plastik çıkması belki de çok şaşırtıcı gelmiyor. Daha önce yapılan çalışmalarda henüz doğmamış bebeklerin plasentalarında dahi plastik tespit edilmişti. 2 Plastiğin kanda da bulunması, bu materyalin insanlar tarafından yalnızca tüketilip dışarı atılmadığını, aynı zamanda dolaşım sisteminde yer etmiş olduğunu göstermesi açısından oldukça önem taşıyor.

Vrije Universiteit Amsterdam’da eko-toksikolog olan Prof. Dick Vethaak, kanımızda polimer parçacıklarına sahip olduğumuzun ilk göstergesi olan bu çalışma sonucunu çığır açıcı olarak tanımlamakla birlikte araştırmanın genişletilmesi gerektiğini ve numunelerin, değerlendirilen polimer sayısının vb. artırılması gerektiğini ekliyor. 3 Sürmekte olan çalışmalar yakında daha detaylı bilgiye ulaşılmasını sağlayabilir.

Geçtiğimiz aya damgasını vuran bu biyo-izleme çalışması, plastik parçacıkların insan kan dolaşımına karışmasının biyolojik olarak mümkün olduğunu gösterdi. Şimdiye kadar kesin olarak bilinmemekle birlikte maruz kaldığımız plastiğin kanser, hormonal bozukluklar gibi çeşitli sağlık sorunlarına yol açabileceği söyleniyordu. İnsan kanında plastik tespitiyle bu konun halk sağlığı üzerindeki etkileri daha kritik hale geldi. Plastik partiküllere bu denli maruz kalışın bir halk sağlığı riski olup olmadığını belirlemek için bu maddelere maruz kalmanın ilişkili tehlikelerinin anlaşılması gerekir. Ancak hem toksikolojik tehlike hem de insan maruziyetine ilişkin veri eksikliği sebebiyle plastik parçacık kirliliğinin insan sağlığı risk değerlendirmesi (human health risk assessment – HRA) henüz mümkün görünmüyor. Bununla birlikte insanların tükettiği plastiklerin hücre duvarı hasarı, alerjik reaksiyon ve hatta hücre ölümüne yol açabildiği biliniyor.

The Guardian’da yer alan habere göre, İngiltere’deki Hull York Tıp Okulu’ndan ve Journal of Hazardous Materials dergisinde yayınlanan araştırmayı yöneten Evangelos Danopoulos, mikro-plastiklerin hücre üzerindeki etkilerine dair şunları söylüyor: “Hücreler üzerindeki zararlı etkiler, çoğu durumda sağlık etkileri için başlatıcı olaydır. Endişelenmeliyiz. Şu anda kendimizi korumanın gerçekten bir yolu yok.”

Plastiklere dair bir yanda çevresel ve halk sağlığı temelli endişeler yatarken diğer yandan 2040 yılına kadar kullanılan plastik miktarının iki katına çıkacağı yönünde öngörüler yer alıyor. 5 Plastikler hayatın bu kadar içindeyken ve hem ekonomik hem de pratik sebeplerden çok da alternatifleri bulunmaması nedeniyle bu soruna nasıl bir çözüm getirileceği veya getirilip getirilmeyeceği endişe verici bir merak konusu.

Kaynakça

1. Discovery and quantification of plastic particle pollution in human blood

https://reader.elsevier.com/reader/sd/pii/S0160412022001258?token=C7FF1F640C8A2E9FDF04C8B2B9EC17683BD93D8A738BCCBE25B39EC0FA9068D841131771FFE4E65DF04FB5AAFC7BA644&originRegion=eu-west-1&originCreation=20220419131816

2. Plasticenta: First evidence of microplastics in human placenta

https://reader.elsevier.com/reader/sd/pii/S0160412020322297?token=9669503A4A0D211718C86D5BEC5C7CCF6285AFAFDF66383918EBE3E48137811733F1F444DECAFB27DE2309CAB6BA981C&originRegion=eu-west-1&originCreation=20220419131220

3. Microplastics found in human blood fort he first time

https://www.theguardian.com/environment/2022/mar/24/microplastics-found-in-human-blood-for-first-time

4. Micro plastics cause damage to human cells, study shows:

https://www.theguardian.com/environment/2021/dec/08/microplastics-damage-human-cells-study-plastic?fbclid=IwAR2hg3Fhm7Vfr5eF2lTEVXydnM8rpkneut1ZVsUcxJKUoc7p8CWgQuAZVK0

5. Plastics: The Cost to Society, the Environment and the Economy, report by Dalberg for WWF

https://europe.nxtbook.com/nxteu/wwfintl/tcops/index.php#/p/1

Yazar: Tolga Öztürk

2020 yılının Ocak ayında, hepimiz haberlerde Çin’de keşfedilen bir virüsün haberini okuduk. O dönemde bizlere bir film sahnesi gibi gelen bu durum, daha sonra etkisini arttırarak dünyaya yayılmaya başlayınca hepimizin içindeki merak duygusunu bir korku aldı. 11 Mart 2020 günü, sağlık bakanı Fahrettin Koca’nın açıklaması ile ülkemizde ilk Covid-19 vakasının görüldüğünü televizyonlarımızın başında öğrenmiş olduk. O dönemde ülkemizde genel olarak bir eve kapanma dönemi başladı ve hepimizin hayatı belki de bir daha asla pandemiden önce ki gibi olamayacak şekilde değişti. İnsanlardaki korkunun yerini bir panik aldı. Zaman geçtikçe süreç uzadı ve herkes bir çözüm bulunacağını düşünse de herhangi bir gelişme yaşanmıyordu. Çünkü insanlık, ne teknoloji ve tıbbın ne kadar geliştiğini düşünse de, bilim kurgu filmlerinde ki gibi, tanımadığı, tedavisi olmayan bir hastalık ile karşı karşıyaydı. Virüse yakalanmamak dışında elimizde herhangi bir önlem yoktu. Maalesef dünyamız bu acil duruma hazır değildi.

Bu dönemde insanlar evlerinde kendini izole etti. Evden çalışmaya, zorunlu olmadıkça evdençıkmamaya, kalabalık alanlardan uzak durmaya, sosyal yaşantılarını sıfırlamaya başladı. Bütün gün evde zaman geçirerek, akşam olduğunda dünya genelinde ve ülkemizde ki korona virüs tablosunu takip etmek dışında bir aktivite yapılmıyordu. Zaman geçtikçe insanlar evlerini terk etmek zorunda kaldı ve bu durum virüsün yayılmasında büyük bir zor oynadı. Hayatı durdurmak mümkün değildi, herkes çalışmak zorundaydı. Daha sonra virüs hızla yayılarak çok sayıda insana bulaştı ve bu daha korkunç bir duruma vesile oldu. Ülkemizde ki sağlık sistemi de bu duruma hazır değildi. Yoğun bakımlar dolmaya başladı, insanlar tedavisi olmayan bir hastalığa yakalanıp hayatlarını kaybediyorlardı. Bu dönemde bir tıbbi tanıtım temsilcisi olarak sağlık sektöründe başladığım kariyerim, enfeksiyon hastalıkları bölümüne çalışmam ile bana gözlem fırsatı verdi. Hekimlerimize götürdüğümüz ziyaretlerde, yoğun bakımları ve hastaneleri görme şansım olmuştu. Koridorlarda yataklar vardı, hastaların tedavi görmek için yatacağı yataklar yoktu. Bir kişinin yoğun bakım hizmeti alabilmesi için bir hastanın iyileşmesi veya hayatını kaybetmesi gerekiyordu. Bu dönemde çeşitli sağlık kuruluşlarının virüsün tedavisinde kullanılabileceğini önerdiği ve öngördüğü etken maddeler ortaya çıktı. Fakat bu etken maddelerin yan etki profili çok fazlaydı ve hali hazırda rahatsızlığı bulunan kişiler için, bu ağır ilaçlar ciddi anlamda risk teşkil ediyordu. Daha sonra uzun süre bu ilaçlar tartışıldı, hastalığa yakalanan bazı insanlar bu ilaçları kullandı, bazıları bu ilaçları kullanmamayı tercih etti. Ama genel olarak şunu söyleyebiliriz ki; Bu dönemde kişilere tedavi için önerilen bu ilaçlar, toplumda ki sağlık farkındalığını ve akıllı ilaç kullanımını arttırdı. Çünkü herkes aslında bu ilaçlar ile başlayan süreçlerde, kullandıkları bütün ilaçların içeriğini, yan etkilerini, faydalarını ve zararlarını araştırmaya başladı. Daha sonra aşının bulunması ile birlikte pandemi bir nebze rahatladı ve dünya genelinde sağlık sisteminde oluşan kilitlenmeyi sonlandırdı. Bu süreçte yine gözlemlediğim durumlardan birisi de, kronik rahatsızlığı bulunan hastaların mümkün olduğunca hastanelerden uzak durduğu ve raporlarının otomatik uzatılması ile birlikte, sadece eczaneden kullandıkları ilaçları alabildiğiydi. Ancak bu da hastalara ilaç tedavisi verilmesine rağmen, yeterli doktor gözetimi olmaması anlamına geliyordu. Kişilerin kullandığı ilaçların gerçekten işe yarayıp yaramadığı, kişiye faydası olup olmadığı, mevcut rahatsızlığının ilerlememesi için kişiye yardımcı olup olmadığı bir profesyonel tarafından takip edilemiyordu.

Ben daha sonra kariyerime ‘’Force&Brothers’’ ekibine katılarak devam kararı aldım, çünkü bu süreçte insanları Akılcı İlaç Kullanımı’na teşvik etme vizyonuna sahip, gelişime çok açık bir projede, sağlık sektörünün ihtiyaçlarını belirleyerek, bu ihtiyaçları teknoloji ile birleştirerek gidermeye çalışan anlayışımız sayesinde sağlık sektöründe söz sahibi ve yenilikçi bakış açısına sahip olabilecektik. Ben de mevcut tecrübelerimi en paylaşabileceğim ve verimli bir şekilde yeni fikirler üreterek Kişiselleştirilmiş Tedavi’nin hedeflendiği BAU Gen to Future ailesinin bir ferdi olmaktan dolayı çok mutluyum. Bu süreçte kişilere sunulan genetik testler ile kişilerin ilaç kullanımını kişinin genetiğindeki polimorfizmlere bakılarak hekimini doğru şekilde yönlendirerek, ayrıca kişilere teknolojinin son ürünü olan NFC teknolojisi ile bir fiziksel Genetik Kimlik Kartı oluşturarak insanların hem sağlık farkındalığını arttırmayı, hem de olası bir tedavi sürecinde hastanın en doğru tedaviyi görmesini ve bu süreçte hekimin hastaya en doğru tedaviyi uygulaması konusunda bilimsel veriler sunuyoruz. Özellikle sağlık sektörünün bu kadar zorlandığı ve ilaçlara güvenin azalıp bu kadar sorgulandığı bir dönemde, kişilerin genetik analizleri yapılarak hekimlere doğru dozda doğru ilaç kullanımı için bilimsel veri sunabilmenin ne kadar kıymetli olduğunu gözlemliyoruz. Önümüzde ki zamanlarda da her zaman yeni projeler üreterek sağlık sektörüne her zaman yol gösterip, öncü olmayı hedefliyoruz. Her zaman dinamizmimiz ve bitmeyen enerjimiz ile sağlık sektörüne yeni bir bakış açısı katarak, aslında bir insanın hayatında ki en önemli şey olan varlığı yani sağlığını koruyabilmesi açısından her zaman daha çok çalışacağız. Bu ailenin yeni bir parçası olarak yaptığım işten gurur ve heyecan duyuyorum.

Yazar: Doruk Babila

Tedarikçi Yönetimi kapsamında, bir çok şirketin uygulama esnasında karşılaştığı risklerin firmalar için de değerlendirilmesi ve bu bağlamda tüm tedarik organizasyonda farkındalık oluşturulması gereken bir unsurdur. Temel sorun alanları ve bunlara ilişkin çözüm yaklaşımları aşağıda özetlenmeye çalışılmıştır.

Risk 1: ARTAN BAĞ İLE BİRLİKTE TEDARİKÇİ RİSKİNE DOĞRUDAN MARUZ KALMA

Stratejik olarak tanımlanan tedarikçiler ile kurulan bağ ve geliştirilen komplike etkileşimler, bir çok avantajı bünyesinde barındırmak ile birlikte, firmanın “tedarikçi riskine 1 ” doğrudan maruz kalma potansiyelini de bünyesinde barındırmaktadır.

Bu bağlamda organizasyon içerisinde stratejik ilişkilerin geliştirileceği tedarikçiler için risk haritalandırılmasının yapılması hayati önem taşımaktadır. Öncelikli olarak hangi birimin bu rolü alacağı belirlenerek, sorumluluk ve hesap verebilirlik adres edilmeli, sonrasında tanımlanan stratejik ilişkinin taşıdığı potansiyel riskler ve gerçekleşmesi halinde bu riskler için alınacak aksiyonlar tanımlanmalıdır.

Risk 2: KONTRAT SONRASI TEDARİKÇİ YÖNETİM SÜREÇLERİNİN VE ROLLERİNİN TAM OLARAK TANIMLANMAMASI

Stratejik tedarikçilerin belirlenmesi ve onlar ile geliştirilecek ilişkilerde kullanılacak yöntemlerin tespitinin netliği kadar, kontrat imzalanıp operasyonlar başladıktan sonra hangi yönetsel süreçlerin uygulanacağı, icracıların bu süreçlerde nasıl yer alacağı, ilişki yönetiminin nasıl gerçekleştirileceği ve bunların şirket içerisinde tam sorumluluk alarak kimler tarafından icra edileceği net şekilde belirlenmelidir.

Risk 3: TEDARİKÇİLERİN PERFORMANSLARI İLE İLGİLİ HESAP VEREBİLİR OLMAYIŞI

Stratejik tedarikçiler ile bu kapsamda yapılacak olan anlaşmaların sadece hukuki bir süreç olarak görülmemesi, hem tedarikçileri performansları konusunda hesap verebilir kılıp aynı zamanda onların sürekli gelişim kapsamında aksiyon almaya teşvik edecek şekilde düzenlenmesi gerekmektedir. Aksi takdirde yapılacak anlaşmalar değer yaratan etmenler ile uyumun yitirildiği, tedarikçilerin hangi konularda hesap verir olduğu ve bir anlaşmazlık yaşandığı durumda hangi aksiyonların alınması gerektiğinin net olmadığı birer anlaşma olmaktan öteye geçemeyecektir.

Firma tarafından tüm organizasyon tarafından anlaşılır olan bir stratejik tedarikçi kavramı ve bu çerçevede bir stratejik tedarikçiyi tanımlayan kurallar seti oluşturulmalıdır. Stratejik olmayan tedarikçiler ile ilişki yönetimi açısından nasıl farklılıklar ortaya konulacağı ve stratejik olarak tanımlanan bir tedarikçinin bu statüsünü koruyabilmek adına ondan neler beklenileceğinin belirlenmesi önem taşımaktadır.

Risk 4: ŞİRKETİN TEDARİKÇİLERİNİ YÖNETMEYE ÇALIŞIRKEN, TEDARİKÇİLERİNİN KAR MAKSİMİZASYONUNU SAĞLAYACAK ŞEKİLDE ŞİRKETİ YÖNETME RİSKİ

Tedarikçi yönetim süreçlerinin ve rollerinin şirket içinde şeffaf şekilde net olarak tanımlanması, tedarikçilerin süreçleri kendi lehlerine manipüle ederek kullanmasına engel olacaktır.

Risk 5: STRATEJİK ORTAKLIĞIN YARATTIĞI DEĞERİN ZAMANLA KAYBOLMASI RİSKİ

İlk aşamalarda uygulanan satın alma inisiyatifleri ile ciddi tasarruf fırsatları yaratılmasına rağmen, ilerleyen zaman ile birlikte bu kazanımların çoğu zaman erozyona uğrayarak düşük ROI 2 ile sonuçlandığı görülmektedir. Bunun temel sebebi başlangıçta spektlerin belirlenerek, harcamaların konsolide edilmesi ve bu sayede aşırı tedarikçi kar marjının ortadan kalkmasının çok az fırsat alanı bırakmasıdır. Tam bu noktada şirketin ikinci faza geçerek, tedarikçisinin yapısal ve kendi süreçleri ile ilgili eksikliklerini tespit etmesi ve inisiyatif alarak işbirliği modelleri geliştirerek tedarikçisinin bu bağlamda kapasitesini geliştirmesi gerekmektedir.

Risk 6: ÇALIŞANLARIN YETERLİ SEVİYEDE TEDARİKÇİ YÖNETİMİ BİLGİ VE BECERİSİNE SAHİP OLMAMASI

Bir çok organizasyonda günlük satın alma operasyonları ile tedarikçi yönetimi süreçleri aynı personel tarafından yürütülmektedir. Satın alma personeli çok yetkin olmasına rağmen, tedarikçi yönetimi daha farklı bir bilgi ve beceri setine sahip olmayı gerektirdiğinden istenilen verimlilik elde edilememektedir. Ayrıca operasyonel ekibin şirket / bağlı olduğu fonksiyon için en iyisini gerçekleştirme arzusu, çıkan sorunları kendilerinin çözmesi alışkanlığını geliştirdiğinden, tedarikçinin sorumluluk alması ve hesap vermesi anlamında inisiyatif almasını engellemektedir. Bu bağlamda günlük operasyon ile stratejik tedarik yönetimi alanlarının birbirinden ayrı olması, tedarikçi yönetimi fonksiyonunu icra edecek personelin gerekli bilgi ve becerilerinin değerlendirilerek “GAP analizi” 3 gerçekleştirilmeli ve çıkan sonuçlara uygun olarak bir personel gelişim programı yapılandırılmalıdır.

Risk 7: TANIMLANMIŞ FORMAL TEDARİKÇİ GELİŞTİRME PROGRAMLARININ OLMAYIŞI VEYA YETERSİZ OLMASI

‘Tedarikçi Geliştirme’ faaliyetleri ve kriterleri sistem içerisinde tanımlanarak, tüm tedarik zinciri yapısı içerisinde görünür hale getirilmelidir.

Risk 8: TEDARİKÇİ YÖNETİMİNDE BİLİŞİM SİSTEMLERİ DESTEĞİNİN YETERSİZ OLMASI

Verimli bir tedarikçi yönetimi uygulaması için en önemli unsurlardan biri sistem desteği olarak ortaya çıkmaktadır. Sistem desteği sayesinde bütünsel bir bakış açısı yakalanarak çalışanlar üzerindeki manuel yük azaltılabilir. Sistem desteği konusunda en öne çıkan etmen ise tedarikçi datasının şirket sistemleri üzerinde ayrı veri adaları şeklinde durmaması gerekliğidir. Tedarikçiler ile ilgili master datanın SAP üzerinde dururken, tedarikçi performans ve değerlendirme verisinin ayrı bir yerde tutulması (Örneğin, Excel Spreadsheet’ lerinde çalışanların masa üstünde) bütünsel değerlendirme açısından verimsizlik yaratacağından entegre bir sistem yapılandırılması gerekmektedir.

‘Makalelerdeki görüş ve yorumlar yazar veya yazarlara ait olup , Force & Brothers’ın konu ile ilgili düşüncelerini yansıtmamaktadır.’

Yazar: Burak Karabacak

Girişimcilik, insanın rastlantısallıkla biriktirdiği veri setleri içerisinde, onu yeni kaynaklara götürecek, beklentiler dışında bağlantı kurma çılgınlığı -Bir metot- değil. Bir öğreti değil. Fütursuz olmak, kırılgan olmak gibi. Bir insan olma hali.

Bir de ürün olarak girişimcilik var. Nasıl ki belirli bir süre mutlu, cesur ve heyecanlı hissetmenizi sağlayan ürünler varsa kendinizi “girişimci” hissetmenizi sağlayan, genellikle eğitim sektöründe endüstrileşen bantlar da var.

Bu yazı; öyle veya böyle insanlık tarihindeki sıçramalara sebep olmuş veya katkı sağlamış, bilinen, bilinmeyen tüm girişimcilik hikayeleriyle endüstrileşmiş, girişimcilik arasındaki farkı “Small Data” ve “Big Data” arasındaki fark üzerinden incelemek için yazıldı.

“Big Data” adı üstünde büyük veri kümelerini analiz ederek içgörü çıkarma çalışmalarının marka ismi. Yani bilgisayarın işi. Onun aldığı veriyi hangi yönde işleyeceğini söyleyen insanın işi ise “Small Data”yla.

Bu yazının amacı, birini övmek ya da yermek değil. İnsanlık hali olarak girişimciliği kavramaya çalışmak.

İnsanlar, yüzyıllardır beyinlerinde oluşan yeni bağlantıların peşinden gittiği için ya öldü, ya yeni kaynaklara ulaştı veya yeni bir kaynak yarattı. Ya da beyinlerinde oluşan yeni bağlantıların peşinden gitmediği için olan kaynaklarını korudu fakat doğrudan ölmese de sebebini anlayamadığı şekilde belirli bir nüfusun üzerine çıkamadı.

“Small Data” küçük veri kümelerinden içgörü çıkarma işi. Yani aslında her insanın hayatı boyunca birçok kez yaptığı bir şey. Genellikle içgörüyle sezgi arasında sonuçlar üreten doğal analiz süreçleri.

“Big Data” onu işleyebilen için anlamlı bir araç. “Small Data” ise her insan için anlamlı bir araç. “Big Data” bir nesil önceki girişimcilerin, kendi yaşamlarında topladıkları küçük veri setlerinden çıkardıkları içgörülerin bizi ulaştırdığı yeni kaynak, “Small data” ise insan doğasında var olan en kadim teçhizat.

Bu sebeple her neslin daha öte bir girişimcilik hikayesi çıkarabilmesinin yolu, ulaşılan kaynakların ve zaferlerin hikayesini anlatmaktan çok her dönemde kaynaklara ulaşmayı mümkün kılmış ortak insan özelliklerini anlatmaktan geçiyor.

Martin Lindstrom’un Small Data kitabında anlattığı şu hikaye, Facebook’un Metaverse vizyonunu konu edinen hikayelerden çok kişiye ilham vereceği aşikar.

Bir New York restoranı sahibinin 2000’lerin başından itibaren yaptığı ölçümlere dayanarak, Craiglist’te yayınladığı isimsiz bir araştırmasına göre, 2005 yılında müşteriler bir masada ortalama 65 dakika geçirirken, 2014’te bu süre 1 saat 55 dakikaya kadar çıkıyor. 2004’te restorana 45 kişilik örneklem grubu halinde girip çıkan müşterilerden üçü başka bir yere oturmak istediğini söylüyor. Grubun ne sipariş vereceğini netleştirmesi ortalama sekiz dakika sürüyor. Başlangıçlarla mezelerin masaya gelmesi altı dakikayı buluyor. 45 müşteriden ikisi gelenleri soğuk diye geri gönderiyor. Hesabı ödedikten sonra masada kalma süresi beş dakikayı geçmiyor.

On yıl sonra bakıyorsunuz, her şey değişmiş. Bugün restorana gelen 45 kişiden 18’i başka bir yere oturmak istiyor. Bu noktadan itibaren devreye dijital yaşamları giriyor. Telefonlarını çıkarıp en yakındaki WiFi’ye bağlanmaya çalışıyorlar. Yeni bir mesaj gelmiş mi ya da Facebook’taki gönderilerini kimse “beğenmiş” mi diye kontrol ederken, çoğu zaman masada kendilerini bekleyen menüyü unutuyorlar. Bu nedenle garson sipariş vermeye hazır mısınız diye sorduğunda biraz daha zaman istiyorlar. Yirmi dakika sonra hazır oluyorlar. İçlerinden 26’sı üç dakikayı yemeklerinin resmini çekmeye harcıyor. Yemek yerken birbirlerinin resmini on dört kez çekiyorlar, eğer resimler bulanık ya da titrek çıkarsa, bir daha deniyorlar.

Hesabı ödemeleri ile lokantadan çıkmaları arasındaki süre yirmi dakikaya ulaşıyor; hatırlarsanız 2004’te bu süre beş dakikaydı. Dikkatleri o kadar başka yerdedir ki, en az sekiz müşteri lokantadan çıkarken ya başka bir müşteriye, ya bir garsona ya da bir masa veya sandalyeye çarpar.

Metaverse hikayesi, insanlığın sınırları konusunda kişiye ilham olabilir tabi fakat zaten bir yola çıkmış kendi küçük evreninde fark yaratmaya çalışan, gerçeklikle arasındaki incecik bağları korumaya çalışarak sürekli belirsizlik okyanusuna yelken açan bir girişimci için yetersizlik hissi de yaratabilir.

Lindstrom’un bize anlattığı hikayeyi okuyan bir girişimci ise dikkati dağınık restoran müşterilerine yeni bir şey satmanın yolunu bulur, bir diğeri “nereye oturayım” kararsızlığına bir çözüm üretir.

Günün sonunda “Big Data” dediğin mutlaka bir cihazla ilgili. Ya sen bir cihaz kullanarak ilgili veri setine iz bırakmalısın ya da senin verini almak isteyen. “Small Data” ise çoğunlukla kaydedilmez ve hiçbir cihaza ihtiyaç duymadan toplanabilir. Bir önceki neslin girişimcileri, büyük sermaye devlerinin arasında nasıl onlarda olmayan bakış açılarıyla yer almayı başardılarsa belki de giderek daha fazla insanın cihazıyla bir veri tabanında iz bıraktığı dünyada, onları dışarıdan izleyen bir restoran işletmecisi de eski girişimcilerin dev dünyasında kendine yer açan fikri bulan yeni nesil girişimci olacaktır. Kim bilir!